Trên
đất nước ta có 54 dân tộc anh em cùng chung sống. Mỗi dân tộc đều sở hữu những
phong tục, tập quán mang bản sắc riêng. Về chuyện ngủ của người dân tộc Việt
Nam cũng có nhiều phong tục độc đáo, đặc sắc.
“Ngủ
mèo” nên duyên chồng vợ
Ở
dân tộc Chơ Ro, con trai, con gái hễ đủ 15 tuổi sẽ được phép “ngủ mèo” để tìm
hiểu nhau trước khi nên vợ nên chồng. Luật tục từ xưa đã quy định tục “ngủ mèo”
rất nghiêm ngặt để đảm bảo chế độ một vợ, một chồng; nếu ai vi phạm sẽ bị phạt
rất nặng.
Theo
quy định, thanh niên người Chơ Ro khác dòng họ đến tuổi cập kê được tự do tìm
hiểu, hẹn hò nhau. Khi tình cảm hai phía đã đến độ đắm say và có ý muốn kết
thành vợ chồng thì chàng trai chủ động hẹn, cô gái nhận lời cùng “ngủ mèo” để
tìm hiểu kỹ lưỡng hơn về nhau.
Khi
màn đêm buông xuống, chàng trai đi “ngủ mèo” tại nhà người yêu sẽ mang theo một
cây đòn và một roi mây. Với người Chơ Ro, chiếc roi mây vừa có tác dụng làm tín
hiệu cho cô gái, vừa là vũ khí tự vệ của các chàng trai khi đi trong đêm tối để
xua các loài thú dữ. Chàng trai đứng ở dưới sàn dùng cây đòn gõ nhẹ lên vị trí
buồng nằm, đồng thời đưa roi mây qua khe báo hiệu cho cô gái.
Nếu
thời điểm thích hợp, cô gái sẽ nắm roi mây rung để báo cho người yêu trèo lên.
Lên nhà rồi, chàng trai sẽ dùng chiếc đòn mang theo, đặt xuống sàn và đi trên
chiếc đòn này. Đây là nghi thức để tránh làm các thành viên khác trong nhà thức
giấc. Và dù cha mẹ cô gái có thể biết, nhưng họ làm ngơ vì tin vào sự lựa chọn
của con mình và cho đó là theo ý Giàng.
Trong
thời gian “ngủ mèo”, chàng trai không được phép ngủ đến sáng mà phải ra về trước
khi mọi người trong nhà cô gái thức giấc. Theo luật tục, người nhà cô gái chỉ
chấp nhận cho chàng trai “ngủ mèo” nhiều nhất là 3 lần. Sau đêm thứ ba, anh ta
phải chủ động đến trình diện bố mẹ cô gái và xin phép được cưới.
Nếu
khi ấy chàng trai không xin phép để gia đình nhà mình đến bàn chuyện cưới hỏi
thì nhà cô gái có quyền giữ lại rồi cử người đến nhà chàng trai đánh tiếng tế
nhị rằng: “Chuồng nhà tôi hiện đang giữ một con trâu nhà ai bị lạc. Gia đình
bên này thử sang xem có phải của nhà mình không?”. Lúc đó, nhà chàng trai phải
hiểu vấn đề rồi nhanh chóng cắt đặt người đại diện mang rượu qua nhà cô gái để
đáp lời “nhận trâu” và bàn các thủ tục cho đôi trẻ cưới nhau.
Ngủ
ngửi để quen hơi nhau
Người
dân tộc Dao đeo tiền Xuân Sơn ở huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ có một tập tục kỳ lạ
là thực hiện tục “ngủ ngửi” để chọn vợ, chọn chồng. Bao đời nay, các thế hệ người
Dao đeo tiền ở Xuân Sơn thành vợ, thành chồng và gắn kết với nhau, thuỷ chung,
vụng dại một cách khó lý giải bắt đầu cũng từ tập tục hết sức khác người này.
Theo
các cụ kể lại, người Dao đeo tiền ngày xưa thường ở nơi xa xôi, cheo leo, hẻo
lánh. Thuở hồng hoang, ông trời chỉ cho trái đất này có hai người Dao, một nam
và một nữ nhưng lại ở hai nơi heo hút và xa lắc và bắt họ phải tự tìm đến với
nhau.
Các
thiếu nữ người Dao đeo tiền, đến tuổi “ngủ ngửi” đang mong chờ tiếng cộc kệch
vang lên trước cửa vào mỗi buổi tối, để khẳng định rằng mình đã lớn
Hai
người Dao mải miết đi tìm nhau. Tìm mãi, tìm mãi, đến khi gối mỏi, lưng còng,
mái tóc xanh nhuốm sương gió bụi trần họ mới gặp nhau. Tìm được nhau rồi, mặc
những quy định nghiệt ngã của trời đất, hai trái tim khô héo như được hồi sinh,
họ nhanh chóng thành vợ thành chồng. Nhưng cũng vì quá say tình, họ đã quên mất
cái nhã ý của ông trời là buộc họ phải làm quen hơi nhau.
Ông
trời đã trừng phạt con người, biến họ thành nạn nhân sống như chết dần, gần mặt
nhưng xa lòng. Khi hai cơ thể sống là vợ là chồng mà không thể hoà nhập được thật
là một sự đầy ải. Vì vậy, ông bà của người Dao đeo tiền từ thuở sơ khai ấy đã
buộc cháu con khắc phục lại lỗi thiếu sót của họ với lời nguyền “ngủ ngửi”.
Theo
đó, trai gái người Dao đeo tiền đến tuổi cập kê phải... ngửi mùi nhau và ngủ
cùng nhau để hai cơ thể quen hơi. Theo các già làng, ông trời đã bắt họ làm vậy,
và điều cốt lõi, làm vậy để trai gái được kết duyên vợ chồng, được sống trọn đời
chung thuỷ bên nhau...
Có
người nhiều năm đi "ngủ ngửi" nhưng vẫn chưa tìm được người nào hợp
hơi; nhưng cũng có người một lần đã nên duyên vợ chồng. Các thiếu nữ người Dao
đeo tiền thì luôn mong chờ tiếng cộc kệch vang lên trước cửa vào mỗi buổi tối,
để khẳng định rằng mình đã lớn.
Ngủ
thăm để được cưới vợ
Đây
là một tục lệ từ hàng nghìn năm nay của đồng bào các dân tộc thiểu số Thái,
Mông, Dao, Mường…ở Mường Lát (Thanh Hóa). . Tục lệ này cho phép những chàng
trai đến tuổi trưởng thành được phép tới "ngủ thăm" nhà một cô gái mà
họ ưng.
Các
cô gái đến tuổi trưởng thành, ban ngày đi làm việc, tối đến đốt một ngọn đèn,
buông màn sớm và nằm trong đó. Các chàng trai có nhu cầu tìm hiểu người con gái
mình sẽ lấy làm vợ, có thể tìm đến để "ngủ thăm". Nếu đèn trong buồng
cô gái còn sáng, nghĩa là chưa có ai đến ngủ thăm, chàng trai phải tự cạy cửa để
vào nhà.
Những
cô gái, chàng trai miền sơn cước chỉ 14-15 tuổi đã ngủ thăm
Vào
được rồi, chàng trai sẽ nằm xuống bên cạnh cô gái và phải để tự bàn tay cô gái ấy
tắt hay vặn nhỏ ngọn đèn. Hai người chỉ được trò chuyện, tâm sự ở tư thế...
chung chăn, chung gối mà không được chạm vào người nhau. Sau khoảng 5-6 đêm tìm
hiểu như thế, cô gái sẽ có quyền quyết định cho chàng trai “ngủ thật” hay
không.
Để
được “ngủ thật”, hai người phải thưa với bố, mẹ cả 2 bên gia đình để xem có hợp
tuổi không. Khi thời gian “ngủ thật” bắt đầu, cũng là lúc chàng trai phải đến ở
làm công cho gia đình cô gái. Cứ ngày đi làm cùng gia đình, tối về ngủ với cô
gái mình có ý định tìm hiểu.
Trong
thời gian này, chàng trai không được về nhà mình, muốn về phải được gia đình cô
gái cho phép. Nếu cô gái không thích chàng trai nữa thì cô gái sẽ gói quần áo
cùng với một gói cơm nắm cho vào địu và bảo với chàng trai rằng: "Anh cứ về
thôi!", như thế có nghĩa là cô gái đã từ chối...
Ngủ
duông để chọn ý trung nhân
Người
Cơ Tu có một phong tục đặc biệt riêng là "ngủ duông", tiếng địa phương
gọi là lướt zướng. Người con trai Cơ Tu phải làm nhà ngủ duông vào tầm tháng 9,
tháng 10 của năm, sau khi đã thu hoạch xong. Nhà ngủ duông được làm ở nương rẫy
hoặc ở bìa rừng. Gọi là nhà nhưng thực chất đây là một chòi được làm bằng các vật
liệu tạm như lá cây... và ngôi nhà này được cả làng đều biết.
Nhà
trai đến nhà gái để đón dâu - một nghi lễ không thể thiếu trong đám cưới truyền
thống của người Cơ Tu vùng núi Quảng Nam
Hai
người có cảm tình với nhau có thể ngủ ở nhà duông cùng nhau từ 3 đến 5 đêm, hoặc
hơn thế, để tự do tìm hiểu. Nhưng họ không được vi phạm những quy định như cấm
quan hệ bừa bãi hoặc có thai trước khi cưới. Nếu vi phạm, thì tùy ở mức độ, sẽ
bị phạt.
Thường
thì chàng trai bị phạt rất nặng, làng bắt người con trai đó phải giết heo có
khi là trâu, bò mang từng phần đến từng gia đình trong làng để tự thú tội và
chia cho cả làng cùng ăn; đôi khi phải đền bù cho nhà gái nào là ché, chiêng, đồ
trang sức quý... hoặc phải chịu nợ truyền kiếp từ đời này sang đời khác và bị cộng
đồng ruồng bỏ không ai tiếp xúc với những con người phạm tục.
Cũng
vì sự phạt nặng này mà từ xa xưa, nam nữ Cơ Tu khi tiếp xúc, quan hệ tình cảm với
nhau đều luôn có ý thức giữ gìn, tôn trọng đạo đức.
Ngủ
lần cuối trước khi ly hôn
Người
Thái và Khơ Mú rất coi trọng chuyện hôn nhân. Vì thế, khi lấy nhau, tất cả người
dân phải bằng mọi cách để gia đình không tan vỡ. Nếu xảy đến việc ly hôn, thì
việc chia tay cũng hết sức lạ đời.
Theo
phong tục, một ngày sau khi ra tòa, cặp vợ chồng vừa chia tay phải trở về bản để
chuẩn bị làm lễ ly hôn. Theo nghi thức, lễ ly hôn được tổ chức ở nhà người vợ
trước. Và cũng như đám cưới, gia đình người vợ phải cho người đi đến các gia
đình trong bản mời đại diện đến tham dự. Một ngày sau, đến lượt nhà trai tổ chức
nghi lễ tương tự. Cũng có rạp, loa đài mở inh ỏi, cũng mổ bò, mổ lợn tưng bừng
và cúng bái tổ tiên. Kết thúc buổi lễ, đêm hôm ấy, vợ chồng về nhà chung của
hai người (trước khi cưới, nhà trai phải dựng nhà trước) và sống với nhau một
đêm cuối cùng.
Thông
thường những đêm như thế này, họ thức với nhau đến sáng để tâm sự và rồi ngày
sau đó, người vợ và những đứa con (nếu vợ bị chồng bỏ) sẽ soạn đồ đạc và về nhà
ngoại ở, chính thức chia tay nhau. Bắt đầu từ lúc này, họ chỉ còn là vợ chồng
cũ và được phép tìm hiểu và xây dựng gia đình với người mới.
Theo Vietnamnet
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét