Theo thông lệ, lễ hội đua ngựa Gò Thì Thùng được tổ chức vào ngày mùng Sáu tháng Giêng âm lịch hàng năm ở Gò Thì Thùng, xã An Xuân, huyện Tuy An.

Những người lớn tuổi ở xã An Xuân kể lại, những ngày mới giải phóng ở vùng núi này ngày Tết vắng vẻ lắm, vậy là thanh niên rủ nhau dắt ngựa ra Gò Thì Thùng để đua với nhau.

Gò bằng phẳng và rộng mênh mông, mọc đầy hoa sim tím. Ngựa đua là những chú ngựa hàng ngày cùng họ lên rẫy thồ hàng, được họ khoác thêm tấm vải màu cho thêm phần long trọng. Những cô gái trong làng đến xem cũng hái những bó hoa rừng quanh đấy tặng cho người chiến thắng trong cuộc đua.

Rồi thôn này thi với thôn kia, đến nay hội đua ngựa đã lan rộng ra các xã giáp ranh ba huỵện: Đồng Xuân, Sơn Hòa, và miền núi Tuy An. Tỉnh Phú Yên đã đầu tư để nâng cấp hội này thành một hoạt động vui xuân cho cả khu vực. Mùng chín âm lịch hàng năm đã thành thông lệ, người người rủ nhau lên Gò Thì Thùng xem ngựa đua.

Bãi đua là một thảm cỏ rộng, bằng phẳng và những chàng trai uy nghiêm, chỉnh tề trên lưng ngựa. Sau một hồi tù và vang lên báo hiệu giờ xuất phát, các kỵ sỹ thúc ngựa phóng nhanh về phía trước trông rất dũng mãnh trong tiếng trống thúc dục rộn rã và tiếng reo hò cổ vũ của khán giả vang dội cả núi rừng.

Có điều khá lạ là trên đường đua chỉ có ngựa cái, còn ngựa đực chỉ được dắt đến để... làm cảnh, không cho tham gia đua.

Sau khi tham gia các hoạt động lễ hội, đến bữa mọi người cứ tự nhiên vui vẻ ngồi vào mâm cỗ mà không phải tốn một chi phí nào. Và cứ thế, mọi người cùng chúc cho nhau một năm mới đầy ắp niềm vui và những điều tốt lành.

Tổng hợp