Từ nhiều thế hệ trước, mỗi khi hoa mơ nở trắng rừng là người dân khắp vùng Bắc Hà (Lào Cai) lại nô nức kéo nhau về sân dinh thự Hoàng A Tưởng xem hội đua ngựa, bắn súng.

Trên trường đua dưới chân núi Ba Mẹ Con sát dinh Hoàng A Tưởng, các trai tráng nai nịt gọn gàng, súng cầm trên tay rất oai vệ, nghe tiếng súng nổ là rạp mình trên lưng ngựa phi như bay. Đến gần đích, kỵ mã đều nhảy thật nhanh xuống đất, nhằm bia bắn liền 5 phát súng rồi cướp quả cầu đỏ, nhảy lên ngựa quay về điểm xuất phát. Ai vừa nhanh, vừa bắn súng trúng đích nhiều nhất là người chiến thắng…

Do chiến tranh nổ ra, các giải đua ngựa thưa dần và không còn được tổ chức, khi các chàng kỵ sỹ hầu hết đều nhập ngũ chiến đấu ở các chiến trường.

Đến mùa xuân năm 1980, Bắc Hà lại tưng bừng tổ chức giải đua ngựa, bắn súng chọn kỵ sỹ, xạ thủ giỏi nhất vùng. Nhưng sau đó, do nhiều nguyên nhân mà lễ hội không tiếp tục được tổ chức.

Mãi cho đến năm 2007, lễ hội đua ngựa truyền thống Bắc Hà mới chính thức được phục dựng trở lại. Theo thông lệ, lễ hội sẽ diễn ra vào đầu tháng 6 hằng năm, tại sân quần trung tâm của thị trấn Bắc Hà.

Những chú ngựa ngày thường thồ hàng, đi nương nay được chủ dẫn đến đọ tài tranh sức. Những chàng trai chân đất, đầu đội một chiếc mũ nhựa bảo hiểm, leo lên lưng con ngựa đua mà không cần đến yên…Vậy mà họ vẫn đua hết mình trong tiếng reo hò cổ vũ không ngớt của khán giả.

Người thắng cuộc không những mang về vinh quang cho riêng mình mà còn mang lại cho làng một năm may mắn, bình yên...

Theo chiều dài của lịch sử, sự tiếp nối văn hóa truyền thống bản địa sâu sắc, mỗi năm giải đua ngựa Bắc Hà lại được tổ chức quy mô hơn, thu hút hàng vạn du khách. Mỗi mùa giải lại là sợi chỉ đỏ kết nối quá khứ với hiện tại, kết nối giá trị văn hóa truyền thống bản địa đặc sắc của đồng bào dân tộc vùng cao Bắc Hà.

Tổng hợp